Frontal Fibrosing Alopecia - łysienie czołowe bliznowaciejące
Łysienie czołowe bliznowaciejące jest chorobą stosunkowo rzadką i jednocześnie dość trudną w leczeniu, jeśli zdiagnozuje się ją zbyt późno. Z tego względu tak ważne jest szybkie i poprawne rozpoznanie schorzenia przez lekarza dermatologa i wdrożenie odpowiedniej terapii.
Czym jest łysienie czołowe bliznowaciejące?
Łysienie czołowe bliznowaciejące (frontal fibrosing alopecia – FFA) jest pierwotnym, limfocytarnym rodzajem łysienia, będącym rzadką odmianą liszaja płaskiego mieszkowego, które prowadzi do trwałej utraty włosów w okolicy czołowo-skroniowej lub czołowo-ciemieniowej, a w wielu przypadkach, także na brwiach. Charakteryzuje się zanikiem ujść okołomieszkowych, złuszczaniem oraz rogowaceniem okołomieszkowym, pojawieniem się tak zwanych „samotnych włosów” oraz rumieniem. Jak wskazuje nazwa, ten typ łysienia prowadzi do powstawania blizn w tkance łącznej, co z kolei uniemożliwia odrost włosów.
Jakie są przyczyny tego typu łysienia?
Niestety patogeneza łysienia czołowego bliznowaciejącego nie została jeszcze dokładnie poznana. Uważa się, że limfocyty atakują antygeny nieznanego pochodzenia zlokalizowane w obrębie mieszków włosowych, prowadząc tym samym do ich uszkodzenia. Mimo że ten typ łysienia występuję najczęściej (choć nie zawsze) u kobiet po menopauzie, nie udało się ustalić związku hormonów, a dokładniej androgenów, z łysieniem czołowym bliznowaciejącym. Do potencjalnych przyczyn choroby zalicza się czynniki genetyczne, fizyczne (np. uszkodzenia mechaniczne), nowotwory, choroby zakaźne oraz zaburzenia o podłożu autoimmunologicznym.
Kto jest najbardziej narażony na łysienie czołowe bliznowaciejące?
Jak już wspomniano, ten typ łysienia występuje bardzo rzadko oraz najczęściej dotyka kobiet w okresie pomenopauzalnym. Kobiety przed menopauzą stanowią niecałe 8% chorych, a mężczyźni niecałe 2%. Łysienie czołowe bliznowaciejące jest więc schorzeniem, na które narażone są przede wszystkim kobiety, szczególnie po 55 roku życia.
Jak objawia się łysienie czołowe bliznowaciejące i jak przebiega?
We wczesnej fazie choroby Pacjenci obserwują zmiany rumieniowe (zapalne) w okolicach mieszków włosowych oraz nadmierne rogowacenie skóry w tych miejscach. Linia włosów przy czole i skroniach, lub czole i okolicy ciemieniowej, zaczyna się powoli cofać, tworząc łysą obręcz. W wyłysiałych miejscach zauważa się pojedyncze „samotne włosy”. Doktor n. med. Marcin Zakrzewski, specjalista leczenia łysienia, zwraca uwagę, że utrata włosów może obejmować także inne obszary, takie jak brwi i rzęsy, a nawet miejsca inne niż głowa – pachwiny, kończyny czy pachy. Linia włosów cofa się w tempie 0,3-1,7 mm miesięcznie. Łysieniu mogą, choć nie muszą, towarzyszyć świąd, pieczenie, a nawet trichodynia – ból pojawiający się przy dotknięciu włosów. W późniejszych etapach choroby może dojść do całkowitej utraty brwi.
Cechy trichoskopowe łysienia czołowego bliznowaciejącego
Źródło: Atlas trichoskopii Tom II, Dermoskopia w chorobach włosów i skóry owłosionej, redakacja: Lidia Rudnicka, Małgorzata Olszewska, Adriana Rakowska
Jak diagnozuje się łysienie czołowe bliznowaciejące?
Ten typ łysienia rozpoznaje się dzięki charakterystycznemu obrazowi klinicznemu, badaniu trichoskopowemu, a jeśli to nie wystarcza, wdraża się badanie histopatologiczne. Lekarz dermatolog przeprowadza z Pacjentem wywiad oraz ocenia obraz kliniczny choroby. Jak zauważa doktor Zakrzewski „W naszej Klinice badanie trichoskopowe wykonujemy z użyciem wideodermatoskopu – zaawansowanego technologicznie cyfrowego profesjonalnego urządzenia, które pozwala na dokładne obejrzenie włosów i skóry głowy pod kamerą. Dzięki temu możliwe jest rozpoznanie dokładnego typu łysienia oraz stopnia jego zaawansowania”. Badanie jest całkowicie bezbolesne i bezpiecznie, a jednocześnie skuteczne. Co ważne, nowoczesne urządzenia diagnostyczne, takie jak wideodermatoskop, często wyposażone są w system umożliwiający śledzenie postępów leczenia. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia zarówno lekarza, jak i Pacjenta. Podczas badania dermatolog ogląda skórę głowy przez dokładną kamerę, a wszystkie dane, w tym zdjęcia i filmy w rozdzielczości full HD, zapisują się w pamięci urządzenia, co umożliwia wykonanie analizy porównawczej leczonych obszarów po określonym czasie.
Jak leczy się ten typ łysienia?
Mimo tego, że w przypadku łysienia czołowego bliznowaciejącego odrost utraconych włosów nie jest możliwy, często można zatrzymać dalszy postęp choroby. Według doktora Marcina Zakrzewskiego:
„Wczesne rozpoznanie choroby jest niezwykle istotne, ponieważ często pozwala na jej widoczne zatrzymanie. Dlatego zawsze będę podkreślał, jak ważna jest obserwacja własnego ciała i reagowanie na niepokojące zmiany, nie tylko z punktu widzenia medycznego, ale w przypadku łysienia, także psychologicznego i estetycznego. Jednak jako specjalista wyznaję zasadę, że żaden przypadek nie jest „beznadziejny” – w swojej praktyce lekarskiej miałem styczność z wieloma Pacjentami cierpiącymi na to schorzenie i wierzę, że każdemu z nich można w jakiś sposób pomóc”.
Niestety, obecnie współczesnej medycynie nie znana jest terapia, która byłaby jednoznacznie skuteczna w każdym przypadku łysienia bliznowaciejącego. Jeśli u Pacjenta wystąpi nagła utrata włosów i schorzenie zostanie rozpoznane, skuteczne może okazać się krótkotrwałe leczenie lekami steroidowymi podawanymi doustnie, doogniskowe iniekcje leków steroidowych, antybiotyki o działaniu przeciwzapalnym tj. tetracyklina czy leki stosowane w leczeniu malarii. Inhibitory 5-alfa reduktazy – finasteryd oraz dutasteryd również wykazują skuteczność w zapobieganiu dalszej utracie włosów, jednakże skuteczność ta może wynikać z faktu, że u Pacjenta jednocześnie rozwija się łysienie androgenowe. Próby leczenia preparatami immunosupresyjnymi koncentrowały się na podawaniu cyklosporyny oraz mykofenolanu mofetylu.
Co więcej, wykonywano próby leczenia łysienia czołowego bliznowaciejącego lekami zarejestrowanymi do leczenia innych schorzeń, np. po zastosowaniu leku na cukrzycę – pioglitazonu – odnotowano zmniejszenie objawów, redukcję stanu zapalnego oraz zahamowanie postępowania łysienia bliznowaciejącego, jednak skuteczność zastosowania tego leku w leczeniu łysienia bliznowaciejącego nie została jeszcze potwierdzone dalszymi badaniami. Przy tej terapii występują skutki uboczne – puchnięcie kostek u nóg oraz wzrost wagi. Obecnie nowe terapie obejmują podawanie rutyksybamu oraz adalimumabu. Kiedy aktywna faza choroby zostanie zakończona, Pacjent może zdecydować się na przeszczep włosów.
Łysienie czołowe bliznowaciejące jest trudne w leczeniu, ale z pomocą doświadczonych lekarzy chorobę można spróbować zahamować. Profesjonalizm oraz wiedza dermatologa odgrywa tu kluczową rolę, podobnie jak zastosowane nowoczesnych metod terapii. Doktor Marcin Zakrzewski, specjalista leczenia łysienia zauważa, że „zdrowie i komfort Pacjenta są dla mnie priorytetem. Zdaje sobie sprawę z tego, jak łysienie czołowe bliznowaciejące obniża jakość życia osób nim dotkniętych, dlatego robię wszystko, aby dobrać odpowiednie leczenie. Ta choroba to nie tylko problem medyczny – wpływa na samopoczucie i samoocenę. W terapii łysienia kieruje się więc profesjonalizmem, ale także empatią”.
Umów wizytę
