Blizny potrądzikowe – czym są i jak je leczyć?

Trądzik pospolity (acne vulgaris) to najczęściej występująca choroba skóry w skali całego świata. Dotyka nawet 80% nastolatków w okresie dojrzewania między 11 a 19 rokiem życia i choć wcześniej pojawia się u dziewcząt, częściej dotyczy chłopców. Trądzik pospolity występuje także u 12-51% dorosłych w wieku od 20 do 49 lat, bez względu na płeć. Blizny potrądzikowe, które często są następstwem tej dermatozy, dotyczą do 95% chorych. Rodzaj i stopień zaawansowania blizn zależy w dużej mierze od typu choroby, sposobu jej terapii, a także tego, jak wcześnie trądzik został rozpoznany i leczony.

Dlaczego leczenie blizn potrądzikowych jest tak ważne?

Warto pamiętać, że blizny mogą mieć taki sam, a czasem nawet większy wpływ na psychikę chorych niż same zmiany trądzikowe. Oprócz wymiaru estetycznego niosą ze sobą konsekwencje wpływające negatywnie na samoocenę i funkcjonowanie w społeczeństwie. Blizny potrądzikowe mogą być także przyczyną depresji. Pacjenci, a w przypadku nastolatków – ich rodzice – zbyt często zapominają o tym, że kompleksowe leczenie trądziku pospolitego nie powinno kończyć się na wyleczeniu choroby. Choć towarzysząca udanej terapii euforia i ulga mogą sprawić, że blizny wydają się chwilowo mniejszym problemem, nie należy ich bagatelizować. Przekonanie, że blizny samoistnie znikną lub przestaną być widoczne, może skutkować dużym rozczarowaniem. Warto natomiast pamiętać, że im wcześniej wdroży się leczenie blizn potrądzikowych, tym większe szanse na jego powodzenie.

Jak powstają blizny potrądzikowe?

Blizna to zmiana skórna powstała w wyniku gojenia się skóry w odpowiedzi na uraz mechaniczny, chemiczny, termiczny lub stan zapalny. W przypadku trądziku blizny są najczęściej konsekwencją właśnie stanu zapalnego, który podczas choroby wywołany jest nadmiarem łoju i kolonizacją gruczołów łojowych przez bakterie Cutibacterium acnes. Blizny potrądzikowe mogą powstać także wskutek uszkodzeń mechanicznych, które mają miejsce podczas manipulowania przy zmianach, czyli podczas wyciskania lub rozdrapywania wykwitów, cyst i grudek. Nieprawidłowa pielęgnacja skóry trądzikowej oraz nietrafione leczenie także mogą przyczyniać się do powstawania blizn. Z tych względów terapia trądziku powinna być prowadzona przez doświadczonego dermatologa. Blizny mogą pojawić się na każdym obszarze skóry zajętym przez dermatozę. Najczęściej występują na twarzy, plecach, dekolcie, ramionach i szyi.

Typ, głębokość, wielkość i kolor powstałych w przebiegu trądziku blizn zależy od wielu czynników, do których zalicza się:

• typ trądziku,
• płeć i wiek,
• typ i kolor skóry,
• stan zdrowia i choroby przewlekłe,
• styl życia, w tym odżywianie i nałogi,
• skłonność do powstawania blizn przerosłych i keloidów,
• lokalizacja zmian,
• wielkość, kształt i szerokość rany,
• leki i pielęgnacja stosowane w obrębie rany.

Rodzaje blizn potrądzikowych

Blizny na skórze mogą powstać we wszystkich odmianach trądziku, w tym w trądziku pospolitym i jego odmianach (trądziku młodzieńczym, ropowiczym, skupionym, bliznowcowym, piorunującym) oraz w trądziku martwiczym. Rodzaje blizn potrądzikowych dzieli się zazwyczaj ze względu na wygląd:

• Blizny hipertroficzne – uniesione są ponad powierzchnię skóry, przybierają różowy lub czerwony kolor i zazwyczaj nie wychodzą poza granicę rany, na której powstały. Najczęściej występują na żuchwie, policzkach i plecach. Powstają w wyniku nieodpowiedniego leczenia, lub braku leczenia cyst i guzów obecnych w przebiegu choroby. Z czasem samoczynnie mogą stać się bardziej płaskie i mniejsze.
• Blizny atroficzne (zanikowe) – są zagłębione poniżej powierzchni skóry. Wśród nich rozróżnia się:
  • blizny w kształcie szpikulca (ice-pick scars) – są wąskie i głębokie, cechują je ostre krawędzie. Często występują obok siebie i stanowią do 65% blizn atroficznych. W przekroju wyglądają jak litera „V”.
  • blizny typu boxcar scars – szerokie i płaskie, o okrągłym lub owalnym kształcie i wyraźnych granicach. Zazwyczaj nie występują obok siebie, a w przekroju wyglądają jak kwadrat. Często pojawiają się na policzkach i żuchwie. Stanowią ok. 25% blizn zanikowych.
  • doliny walcowate (rolling scars) posiadają łagodne krawędzie, są szerokie i płytkie, występują na dużych powierzchniach skóry. Często łączą się ze sobą, tworząc skupiska. W przekroju przypominają literę „M”. Nadają skórze charakterystyczny, „falisty” wygląd. Stanowią ok. 15% blizn zanikowych.
  • blizny po zaskórnikach otwartych, czyli tzw. wągrach (comedone scars), to okrągłe blizny, które są stosunkowo płytkie.
  • blizny płytkie (atrophic) mają wyraźne brzegi i najczęściej występują na policzkach.

Dodatkowo wśród blizn potrądzikowych wyróżnić można:

• Keloidy (bliznowce) – wykraczają poza granicę rany, na obszarze której powstały. Zbudowane są z tkanki włóknistej i przyjmują postać gładkiej, uniesionej, twardej blizny o różowym zabarwieniu. Keloidom może towarzyszyć ból, świąd i nadwrażliwość na bodźce. Blizny te powstają wskutek nieprawidłowego procesu gojenia się rany, podczas którego dochodzi do nadmiernego odkładania się kolagenu.
• Blizny przerosłe – wykazują cechy prawie identyczne jak keloidy. Różnią się od nich tylko tym, że nie przekraczają granic pierwotnego uszkodzenia skóry.
• Blizny odbarwione – charakteryzuje je hipopigmentacja, czyli zanik lub zmniejszenie ilości melaniny (barwnika skóry) w obrębie blizny.

Rodzaj blizny, jej wielkość i umiejscowienie, a także inne czynniki będą decydowały o wyborze sposobu ich leczenia.

Jak się pozbyć blizn potrądzikowych?

Najlepsze rezultaty terapii blizn potrądzikowych osiągnąć można lecząc blizny świeże. Mają one różowawe lub czerwony kolor i są lekko wypukłe, w przeciwieństwie do blizn dojrzałych, które są płaskie, jasne, miękkie i elastyczne. Z tego względu zaleca się, aby leczenie blizn potrądzikowych zaczynało się tak szybko jak to możliwe po zakończeniu terapii trądziku. Plan leczenia powinien być opracowany przez doświadczonego dermatologa, który dopasuje go do indywidualnych potrzeb Pacjenta i określi, kiedy terapia może się rozpocząć. Najczęściej musi być zachowany odstęp pomiędzy momentem zakończenia leczenia samego trądziku a rozpoczęciem terapii blizn. Czas ten uzależniony jest od rodzaju przyjmowanych leków oraz rozpatrywanych sposobów leczenia blizn.

Aby terapia blizn przyniosła optymalne rezultaty należy pamiętać o obowiązkowej ochronie przeciwsłonecznej, o którą należy nieustannie dbać. Brak ochrony przeciwsłonecznej może prowadzić do powstawania przebarwień, pojawienia się stanu zapalnego czy utwardzenia się tkanek blizny. Zatem zarówno świeżą bliznę, jak również bliznę, która jest poddawania terapii, należy bezwzględnie chronić przed słońcem.

W terapii blizn potrądzikowych często stosuje się połączenie różnych metod w celu osiągnięcia optymalnych rezultatów. Wynika to m. in. z faktu, że na skórze często znajdują się różne rodzaje blizn. Co więcej, terapie łączone wykazują większą skuteczność w zakresie poprawy estetyki skóry. Z tego względu lekarz dermatolog często współpracuje z kosmetologiem. Wśród dostępnych sposobów leczenia wyróżnia się:

• Laseroterapia pozwala na remodelling blizn za pomocą technologii ablacyjnej lub frakcyjnej. Laser wywołuje kontrolowane uszkodzenie tkanki blizny, zmuszając skórę do przebudowy i regeneracji. Laseroterapia ma zastosowanie zarówno w leczeniu blizn hipertroficznych, jak i atroficznych.
• Zabiegi złuszczające, w tym mikrodermabrazja diamentowa, eksfoliacja chemiczna, np. kwasem TCA, kwasem glikolowym oraz mieszankami kwasowymi, podobnie jak laseroterapia, stosowane są w leczeniu różnych rodzajów blizn. Zabiegi tego typu mają na celu mechaniczne lub chemiczne uszkodzenie skóry, aby zmotywować ją do przebudowy.
• Mikronakłuwanie ma na celu fragmentaryczne zniszczenie blizny poprzez wykonanie w skórze wielu mikroskopijnych ran. Inicjuje to proces remodelingu, czyli przebudowy blizny. Zabieg można łączyć z różnorodnymi substancjami aktywnymi, które nakłada się na skórę przed mikronakłuwaniem, aby zmaksymalizować lub rozszerzyć jego działanie.
• Wypełnianie blizn zanikowych usieciowanym kwasem hialuronowym lub autologiczną tkanką tłuszczową ma zastosowanie w przypadku blizn raczej powierzchownych. Uzyskana poprawa jest czasowa i zabieg należy powtarzać co 6-12 miesięcy.
• Metody chirurgiczne, takie jak wycięcie, podcięcie czy podniesienie blizny, mają zastosowanie w leczeniu blizn typu icepick i boxcar, które powstają w sytuacji, kiedy włókna blizny związane są z leżącymi niżej tkankami skóry, co jest przyczyną zaciągnięcia skóry w dół i powstania zagłębienia.
• Zastrzyki z kortykosteroidów oraz terapia uciskowa to metody stosowane w leczeniu keloidów i blizn przerosłych. Pierwszy rodzaj terapii ma na celu zmiękczenie i zmniejszenie blizny oraz zredukowanie objawów towarzyszących, takich jak świąd. Opatrunki uciskowe, mające ograniczone zastosowanie w przypadku blizn potrądzikowych ze względu na ich umiejscowienie, stosowane są zapobiegawczo, aby nie dopuścić do przerostu blizny, muszą być jednak używane długi czas.
• Leczenie farmakologiczne blizn to metoda, która sprawdza się jako terapia uzupełniająca wcześniej opisanych sposobów leczenia. Polega na nanoszeniu na blizny preparatów zawierających ekstrakty z cebuli, witaminę A i E, heparynę, rumianek, alantoinę, macicę perłową lub wyciąg z wąkrotki azjatyckiej, które mają za zadanie uelastycznić i rozpulchnić bliznę. Leczenie farmakologiczne może obejmować także żele i plastry silikonowe, kwas retinowy oraz glikokortykosteroidy.

Kompleksowe leczenie blizn potrądzikowych, niezależnie od ich rodzaju, powinno opierać się na kompleksowej terapii, opracowanej przez dermatologa we współpracy z kosmetologiem. Warto pamiętać, że wszystkie opisane metody muszą być powtarzane w odpowiednich odstępach przez określony czas. Na efekty leczenia wpływ ma wiele czynników, w tym przestrzeganie przez Pacjenta zaleceń przed i pozabiegowych, pielęgnacja blizny zalecona przez specjalistę czy też czas rozpoczęcia leczenia.

Umów wizytę